9.sınıf fizik kuvvet ve hareket ünitesi, hareketin temel kavramları konu anlatımı. Alınan yol, yer değiştirme, hız, sürat, ortalama sürat ve hız hesaplamaları ders notları.
Yer değiştirme
Bir hareketlinin ilk konumu ile son konumu arasındaki yönlü uzaklığa yer değiştirme denir.
Vektörel bir büyüklüktür,
Δx ile gösterilir.
Birimi metre (m) dir.
Yer değiştirme hareketlinin başlangıç noktasıyla bitiş noktası arasındaki en kısa mesafedir.
Örnek:
A noktasından harekete başlayan bir cisim, B noktasından geçerek C noktasında duruyor. Buna göre yer değiştirme kaç m dir?
Çözüm:
Yer değiştirme hareketlinin başlangıç noktasıyla bitiş noktası arasındaki en kısa mesafedir.
Hareketin başlangıç A noktası, hareketin bittiği nokta C noktasıdır. Buna göre;
Yer değiştirmesi 8 metredir.
Alınan yol
Bir hareketlinin izlediği yörüngenin tüm uzunluğuna alınan yol denir.
Skaler bir büyüklüktür,
x ile gösterilir.
Birimi metre (m) dir.
Örnek :
K noktasından harekete başlayan bir cisim şekilde gösterilen yönde hareket ederek L noktasında duruyor. Buna göre alınan yol kaç m dir?
Çözüm:
Cisim KL yörüngesini izlemiştir. İzlediği yörüngenin uzunluğu;
Alınan yol = 12 + 6 + 12 = 30 m dir.
Hız
Bir hareketlinin birim zamandaki yer değiştirmesine hız denir.
Vektörel bir büyüklüktür.
v sembolü ile gösterilir.
Birimi m/s dir.
Ortalama hız
Bir cismin doğrusal yörüngedeki toplam yer değiştirmesinin, toplam zamana oranına ortalama hız denir.
Örnek:
Bir otomobil aynı yönde 2 saatte 30 km ve daha sonra 3 saatte 90 km yer değiştiriyor. Buna göre otomobilin ortalama hızı kaç km/h dir?
Çözüm:
Toplam yer değiştirme = 30 + 90 = 120 km
Toplam zaman = 2 + 3 = 5 saat
ortalama hız = 120 / 5 = 24 km/h
Sürat
Bir hareketlinin birim zamanda aldığı yola sürat denir
Skaler bir büyülüktür.
Birimi m/s dir.
Örnek:
A noktasından harekete başlayan bir cisim, B noktasından geçerek C noktasında duruyor. Toplam hareket süresi 2 saniye olduğuna göre cismin hızı ve sürati kaç m/s dir?
Çözüm:
Öncelikle yer değiştirmesi bulunur, özel üçgenden AC kenarı 20 cm dir.
Yer değiştirme AC kenar uzunluğu kadardır.
hız = 20/2 = 4 m/s
sürat = 28/2 = 14 m/s
İvme
Birim zamanda hız değişimine ivme denir.
İvmeli bir hareket için cismin hızlanan veya yavaşlayan hareket yapması gerekir. Yani hız değişimi olmalıdır. Sabit hızla harekette ivme sıfırdır.
a ile gösterilir.
Vektörel büyüklüktür.
Birimi m/s2 dir.
