Özkütle konu anlatımı

TYT fizik madde ve özellikleri ünitesi özkütle konusu. Özkütle formülü nedir ve nelere bağlı değişir. Özkütle basınç ve özkütle sıcaklık ilişkisi konu anlatımı.

Özkütle

Bir maddenin birim hacimde sahip olduğu kütleye özkütle denir.

Özkütle cismin kütlesinin hacmine bölünmesiyle bulunur. Özkütle formülü;

Özkütle ayırt edici özelliktir,
d ile gösterilir,
Birimi g/cm³ veya kg/m³ tür.

Kütle – hacim grafiğinde eğim özkütleye eşittir.

Buna göre kütle – hacim oranı özkütleyi verir.

Sabit sıcaklık ve basınç altında özkütle değişmez.

Bu durumda kütle artarken, aynı oranda hacim de artar ve özkütle sabit kalır.

Özkütle değişimi
Sıcaklık veya basınç değişimi özkütlenin değişmesine sebep olur.

Hacim özkütle ilişkisi
Kütlesi sabit bir maddenin hacmi azaldığında, tanecikler sıkışır, yoğunlaşır ve özkütle artar.
Hacim ile özkütle ters orantılıdır.

Kütle özkütle ilişkisi
Hacmi sabit tutulan bir maddenin kütlesi arttığında, aynı hacimde madde miktarı artmış olur ve maddenin yoğunluğu artar.

Kütle ile özkütle doğru orantılıdır.

Özkütleyi etkileyen faktörler

I. Sıcaklık

Maddenin sıcaklığı değiştiğinde hacmi de değişir.

Kütle sabitken hacmin değişmesi özkütlenin değişmesine neden olur.

Sıcaklığı artan bir madde genleşir ve hacmi artar. Böylece maddenin yoğunluğu yani özkütlesi azalır.

Sıcaklığı azalan bir madde ise büzüşür ve hacmi azalır. Böylece maddenin yoğunluğu yani özkütlesi artar.

II. Basınç

Basınç artarsa maddenin hacmi azalır, tanecikler sıkışır ve yoğunlukları artar.

Buna göre basınç artarsa, özkütle de artar. Basınç azalırsa özkütle de azalır.

Kütleyi bulma:

Özkütle ve hacim biliniyorsa kütle;

ifadesi ile bulunur.

Karışımların özkütlesi

Aynı sıcaklıklara sahip, birden fazla sıvının homojen karışımı;

I- Karışımın özkütlesi, karışıma katılan maddelerin en büyük ve en küçük özkütleleri arasındadır.

d_min < d_karışım < d_maks

II- Karışımın özkütlesi hacmi büyük olan maddenin özkütlesine yakındır.

III- Karışım eşit hacimde ise karışımın özkütlesi , maddelerin özkütlelerinin ortalamasıdır.

IV- Karışımın özkütlesi aşağıdaki formülle bulunur.

karışıma katılan maddelerin toplam kütlesi, toplam hacimlerine bölünür.

ÖRNEKLER :

1- Kütlesi 80 g ve hacmi 20 cm³ olan katı bir cismin özkütlesi kaç g/cm³ tür?

d = m/V

d = 80/20 = 4 g/cm³

2- Özkütlesi 2 g/cm³ olan bir cismin hacmi 100 cm³ olduğuna göre kütlesi kaç g dır?

m = d.V

m = 2.100 = 200 cm³