10.sınıf fizik dersi dalgalar ünitesi, temel kavramlar, yay, su, ses ve deprem dalgaları temel düzeyde çalışma soruları ve cevapları
1. Soru
Periyot ve frekans nedir?
Çözüm: Bir tam dalganın oluşması için geçen süreye periyot denir. Bir saniyede oluşan dalga sayısına frekans denir.
2. Soru
Mekanik dalga nedir. Mekanik dalgalara örnek veriniz.
Çözüm: Yayılması için ortam gereken dalgalara mekanik dalga denir. Yay, su, ses ve deprem dalgaları mekanik dalgadır.
3. Soru
Elektromanyetik dalgaları dalga boyuna göre büyükten küçüğe yazınız.
Çözüm: Radyo dalgaları, mikro dalga, kızıl ötesi, görünür ışık, mor ötesi, x ışını ve gama ışını dır.
4. Soru
Genlik nedir? Nelere bağlı değişir?
Çözüm: Bir dalganın denge noktası ile çukur veya tepe noktası arası uzaklığına genlik denir. Dalganın genliği ortama veya dalga kaynağına uzaklığa bağlı değişir.
5. Soru
Dalga boyu, dalganın hızı, periyot ve frekans nelere bağlı değişir?
Çözüm: Dalga boyu dalganın bulunduğu ortama ve kaynağın frekansına göre değişir. Dalganın hızı ortama bağlı değişir. Periyot ve frekans dalga kaynağına bağlı değişir.
6. Soru
Dalga boyu nedir?
Çözüm: Ardışık iki dalga tepesi veya dalga çukuru arası uzaklığa dalga boyu denir.
2. Tanım: Dalganın 1 periyotluk zamanda aldığı yola dalga boyu denir.
7. Soru
Dalgalarda girişim olayı nedir? Maksimum genlik ve sönme nedir?
Çözüm: Atmaların karşılaşarak üst üste binmesi olayına girişim denir.
Girişim olayında aynı yönlü iki atma karşılaştığında genliklerin toplamı en büyük olur. Bu genliğe maksimum genlik denir.
Simetrik amalar karşılaştığında genliklerin farkı sıfır olur ve atmalar anlık olarak yok olur, bu duruma sönme denir.
8. Soru
Yay dalgalarında atmanın hızını etkileyen faktörler nelerdir?
Çözüm: Yayın kalınlığı ve yaya uygulanan kuvvet atmanın hızını etkiler.
9. Soru
Şekildeki periyodik dalga 10 saniyede oluştuğuna göre bu dalganın periyodunu ve frekansını bulunuz.
Çözüm: Yukarıda verilen şekilde 3 tam dalga bulunmaktadır.
3 tam dalga 120 saniyede oluşuyorsa 1 tam dalga 40 saniyede oluşur. Periyot 40 s dir.
Buna göre frekans 1/40 s-1 bulunur.
10. Soru
Şekildeki periyodik dalganın dalga boyu kaç kaç cm dir?
Çözüm: Ardışık iki dalga tepesi 4 birim uzaklıkta ve her birim 2 cm dir buna göre;
dalga boyu 4 x 2 cm = 8 cm bulunur.
11. Soru
şekildeki dalganın periyodu kaç saniyedir?
Çözüm: Periyot 10 saniyedir.
12. Soru
Yukarıdaki şekilde verilen A, B ve C dalgaların dalga boylarını kıyaslayınız.
Çözüm:
Dalga boyları:
A : 2 birim, B: 8 birim ve C: 4 birimdir.
B > C > A
13. Soru
Dalga boyu 20 cm olan periyodik dalganın frekansı 4 s-1 dir. Buna göre dalganın hızı kaç m/s dir?
Çözüm:
V = 20.4 = 80 cm dir.
14. Soru
Farklı kalınlıklara sahip K, L ve M yayları şekildeki gibi bağlanmıştır. Bu yaylarda oluşturulan atmaların hızlarını kıyaslayınız.
Çözüm: Yay kalınlığı ile atma hızı ters orantılıdır.
M > L > K
15.Soru
Farklı kalınlıkta ve 0 noktasından birleştirilmiş X ve Y yaylarından, X yayında oluşturulan bir atmanın 0 noktasından yansıma ve iletimi şekilde verilmiştir. Buna göre yayların kalınlıklarını kıyaslayın.
Çözüm:
İletilen atma baş aşağı ise gelen atma da baş aşağı olmalıdır. Yansıyan atma baş yukarı olduğu için, gelen atma ters dönmüştür. Buna göre Y yayı daha kalın bir yaydır.
Y > X
16. Soru
Farklı derinliklere sahip bir dalga leğeninin düşey kesiti aşağıdaki şekilde verilmiştir.
Buna göre farklı derinlikte K, L ve M bölgelerinde dalga hızları nasıl sıralanır?
Çözüm : M > L > K
17. Soru
Aynı dalga kaynağında oluşturulan su dalgalarının dalga leğeninde üstten görünümü verilmiştir. Buna göre K, L ve M noktalarının derinliklerini kıyaslayınız.
Çözüm:
Su derinliği ile dalga boyu doğru orantılıdır.
K> L>M
18. Soru
Sesin yüksekliği nedir? İnsanın duyma aralığını yazınız?
Çözüm: Sesleri ince veya kalın olarak birbirinden ayıran özelliği sesin yüksekliği veya sesin frekansı denir.
İnsan 20 Hz ile 20.000 Hz arası frekansa sahip sesleri duyabilir.
19. Soru
Ses şiddeti nedir. Hangi ölçme aleti ile ölçülür?
Çözüm: Sesin kulak zarında oluşturduğu etkiye sesin şiddeti denir. Desibelmetre ile ölçülür.
20. Soru
yukarıdaki tabloda verilen K, L ve M ortamlarında ses hızlarını kıyaslayınız.
Çözüm: Ses hızı Vkatı > Vsıvı > Vgaz ve Vsıcak> Vsoğuk olma üzere;
M > L > K dır.
21. Soru
Şekilde verilen K ve L ses dalgalarının ses şiddetlerini kıyaslayınız.
Çözüm:
Ses şiddeti dalganın genliğine bağlıdır. Genlikle ile ses şiddeti doğru orantılıdır.
K > L
22. Soru
Ses dalgalarının kullanıldığı teknolojik uygulamalara örnek veriniz.
Çözüm:
1- Ultrason cihazı : Sağlık alanında kullanılır. İç organların görüntülenmesinde.
2- Sonar cihazı : Denizcilikte kullanılır. Deniz derinliği ve balıkların yer tespitinde.
23. Soru
Depremin odak noktası ve depremin merkez üssü nedir?
Çözüm:
Depremin yerkabuğu içinde meydana geldiği noktaya depremin odak noktası denir.
Depremin odak noktasına en yakın yeryüzündeki yere depremin merkez üssü denir.
24. Soru
Sismoloji nedir?
Çözüm: Depremin oluşumu ve yayılması gibi deprem konularını inceleyen bilim dalına sismoloji denir.
25. Soru
Deprem büyüklüğü nedir?
Çözüm: Deprem sırasında açığa çıkan enerjiyi veren ölçüye deprem büyüklüğü denir.
