7.sınıf fen bilimleri dersi güneş sistemi ve ötesi konu anlatımı. Yıldız oluşumu ve özellikleri, güneş, gök adalar, uzay araştırmaları ve araçları.
Yıldızlar
Çok sıcak gazlardan oluşan ve ısı ve ışık yayan küresel gök cisimlerine YILDIZ denir.
Yıldızların özellikleri :
1- Küresel şekildedir
2- Isı ve ışık yayarlar
3- Hareketlidir
4- Birbirlerine göre konumları değişmez
5- Sıcaklıklarına göre farklı renklere sahiptirler
—-> MAVİ veya beyaz yıldızlar : Yüksek sıcaklıkta,
—-> SARI renkte yıldızlar : Orta sıcaklıkta,
—-> KIRMIZI yıldızlar : Düşük sıcaklıkta yıldızdır.
Güneş SARI renkli bir yıldızdır, Güneş için orta sıcaklıkta bir yıldız diyebiliriz.
Yıldız oluşumu
– Bulutsulardan meydana gelir.
– Bulutsu soğur, sıkışır, yoğunluğu artar ve yıldıza dönüşür.
Yıldızın sonu
– Yıldız oluşurken kütlesi güneşten küçük ise gezegenimsi bulutsu olarak ömrünü tamamlar ve beyaz cüceye dönüşür.
– Yıldız oluşurken kütlesi güneşten büyük ise süpernova patlaması ile ömrünü tamamlar ve sonra nötron yıldızı veya karadelik oluşur.
Yıldızların ısı ve ışık yayması
– Yıldızlar yaşam boyunca yakıt olarak hidrojeni kullanırlar.
– Hidrojen atomunu helyum atomuna çevirirler, bu olaya çekirdek tepkimesi veya nükleer tepkime denir.
– Bu olay sırasında ısı ve ışık elde edilir.
Bulutsu
– Uzayda geniş alanlara yayılmış hidrojen gazı, toz ve farklı maddelerden oluşan yapılara BULUTSU denir.
– Yıldızlar bulutsulardan meydana gelir.
– Bulutsular NEBULA olarak da adlandırılır.
– Atbaşı, Orion ve Tarantula bulutsusu örnek verilebilir.
Takım yıldızı
– Gökyüzünde kümeler halinde görünen yıldızlara TAKIM YILDIZI denir.
– 88 tane takım yıldızı vardır.
– Başlıca takım yıldızları:
—-> Büyük Ayı, Küçük Ayı, Çoban, Kuzey Tacı, Ejderha, Boğa, Aslan, Yengeç, Herkül
Gök ada
– Evrende yıldızlar, gezegenler ve diğer gök cisimlerini barındıran dev yapılara GÖK ADA denir.
– Gök ada, GALAKSİ olarak da adlandırılır
– Güneş sistemi Samanyolu gök adasında bulunur
– Bize en yakın gök ada Andromeda dır.
Gök ada çeşitleri
1 – Sarmal
2 – Eliptik (Oval)
3 – Düzensiz
4 – Çubuk sarmal
—> Andromeda ve Samanyolu sarmal bir gök adadır.
Evren
– Gök adalar ve boşluklar da dahil olmak üzere tüm gök cisimlerine EVREN denir.
Uzay
– Evrenin Dünya dışında kalan kısmına UZAY denir.
Uzayda uzaklıkları ölçme
– Uzayda gök cisimleri arası mesafeler çok büyüktür. Bu uzaklıkları kilometre olarak ifade etmeye çalıştığımızda bol rakamlı değerler karşımıza çıkar. Bu nedenle uzaklıklar ışık yılına çevrilir.
– Işık hızıyla bir yılda alınan yola IŞIK YILI denir.
– Işık yılı bir uzaklık birimidir.
– 1 ışık yılı yaklaşık 10 Trilyon km dir.
Güneş sisteminin evrendeki konumu
Güneş sistemi, Samanyolu gök adasını oluşturan sarmal kollardan Avcı Kolunda yer almaktadır.
UZAY ARAŞTIRMALARI VE ARAŞTIRMALARDA KULLANILAN ARAÇLAR
YAPAY UYDU:
Gök cismi çevresinde dolanan insan yapımı araçlara uydu denir.
Ülkemizin sahip olduğu uydular:
Gözlem uyduları:
RASAT (2011), GÖKTÜRK-2 (2012) ve GÖKTÜRK-1 (2016)
Haberleşme uyduları:
TÜRKSAT-3A (2008), TÜRKSAT-4A (2014), TÜRKSAT-4B (2015)
Aktif olmayan uydular:
TÜRKSAT 1B, TÜRKSAT 1C, TÜRKSAT 2A ve BİLSAT
UZAY KİRLİLİĞİ
Dünya yörüngesinde kullanılmayan uyduların veya parçalanmış uydu parçalarının oluşturduğu kirliliktir.
UZAY MEKİĞİ
Uzaya gidip gelebilen insanlı uzay aracıdır.
UZAY İSTASYONU
Bilim insanlarının içinde uzun süre kalabildikleri ve araştırma ve deneyler yapmak için tasarlanmış uzay aracıdır.
UZAY ROKETİ
Uydu gibi uzay araçlarını dünya yörüngesine taşır.
UZAY SONDASI
Bilgi toplamak amacıyla uzay boşluğuna, Ay’a, gezegenlere veya diğer gökcisimlerine gönderilen uzay araçlarıdır.
UZAY TELESKOBU
Uzaya yerleştirilmiş teleskoptur.
ASTRONOMİ
Gök cisimlerini araştıran bilim dalıdır.
ASTRONOM
Astronomi ile uğraşan bilim insanlarıdır.
TELESKOPLAR
Gökcisimlerini daha yakından görmemizi sağlayan optik araçlardır.
Teleskop çeşitleri:
1-Optik teleskop
2-Radyo teleskop
3- X-ışını teleskop
4- Kızılötesi teleskop
5- Gama ışını teleskop
GÖZLEMEVİ (RASATHANE)
Uzayı gözlemlemek amacıyla kurulmuş yapılardır.
Gözlemevinin kurulacağı bölgenin özellikleri:
1- Işık kirliliği az olmalı
2- Bulutsuz gece sayısı fazla olmalı
3- Atmosferi temiz olmalı
4- TV ve radyo yayınlarından uzak olmalı
5- Ulaşımı rahat olmalı
Yıldız nedir? Yıldızlar nasıl oluşur? Yıldızlar, Güneş nasıl ışık ve ısı yayarlar? Bulutsu nedir? Kara delik nedir? Takım yıldızı nedir? Bilinen takım yıldızları nelerdir? Gök ada nedir? Gök ada çeşitleri ? Güneş hangi gök adada bulunur?
