TYT fizik kuvvet ve hareket ünitesi, düzgün doğrusal hareket ve grafikleri konu anlatımı. Bir doğru boyunca sabit hızlı hareket ders notları.
Düzgün doğrusal hareket
Doğrusal bir yolda, eşit zaman aralığında eşit miktarda yolun alındığı harekete düzgün doğrusal hareket denir.
Bir otomobil, düz bir yolda saatte 50 km hızla ilerliyorsa düzgün doğrusal hareket yapmış olur.
Düzgün doğrusal hareket özellikleri
Hareketin yörüngesi bir doğru boyunca gerçekleşir. Yani hareketin doğrultusu değişmez.
Birim zamanda eşit miktarda yer değişimi olur.
Hız büyüklüğü sabittir.
İvme sıfırdır.
Konum-zaman grafiği
Konum zaman grafiği cismin hareket yönünü, kaç metre yer değiştirdiğini, aldığı yolu, süratini ve hızını verir.
Konum-zaman grafiği x-t grafiği olarak da ifade edilebilir.
1- Hareket yönünü bulma
Grafiğin yönü hareket yönünü verir. Grafik yukarı doğru ise (+) yönde, grafik aşağı doğru ise (-) yönde harekettir.
Grafik yatay ise cisim hareketsizdir.
2- Yer değiştirmeyi ve aldığı yolu bulma
Aşağıdaki verilen konum- zaman grafiğinde toplam yer değiştirmeyi ve alınan yolu bulalım.
Yer değiştirmeyi bulma;
Cismin ilk konumu 0. metre, son konumu +40. metredir.
Cismin toplam yer değiştirmesi;
∆X = 40 – 0 = 40 metre bulunur.
Cismin hareket boyunca zaman aralıklarındaki yer değiştirmesi;
0 – 2 saniye aralığında 20 – 0 = 20 metre yer değiştirmiş,
2 – 4 saniye aralığında 50 – 20 = 30 metre yer değiştirmiş,
4 – 5 saniye aralığında 40 – 50 = -10 metre yer değiştirmiştir.
Toplamda 20 + 30 – 10 = 40 metre yer değiştirmiş olur.
Toplam aldığı yolu bulma;
Hareketin yönü, işareti önemli değildir.
Cismin hareket boyunca zaman aralıklarındaki aldığı yol;
0 – 2 saniye aralığında 20 – 0 = 20 metre,
2 – 4 saniye aralığında 50 – 20 = 30 metre,
4 – 5 saniye aralığında 50 – 40 = 10 metre dir.
Toplamda 20 + 30 + 10 = 60 metre yol almış olur
3- Hızı ve sürati bulma
Hızı bulma
Konum zaman grafiğinin eğimi hızı verir.
Belirli bir zaman aralığındaki yer değiştirmeyi, o aralıkta geçen zamana böldüğümüzde hızı buluruz.
Sürati bulma
Grafikten bulduğumuz alınan yolu ile ait olduğu geçen süreyi böldüğümüzde sürati buluruz.
Grafik çizimleri
(+) yönde hareket için düzgün doğrusal hareket grafikleri.
Konum-zaman grafiği yukarı yönlü ve doğrusaldır.
Hız-zaman grafiği yataydır ve x ekseninden yukarıdadır. Değeri pozitiftir.
İvme-zaman grafiği x ekseni üzerindedir, değeri sıfırdır.
(-) yönde hareket için düzgün doğrusal hareket grafikleri.
Konum-zaman grafiği aşağı yönlü ve doğrusaldır.
Hız-zaman grafiği yataydır ve x ekseninden altındadır. Değeri negatiftir.
İvme-zaman grafiği x ekseni üzerindedir, değeri sıfırdır.
