Elektromıknatıs nedir, nasıl yapılır deneyi videosu, kullanım alanları, formülü ve elektromıknatısın manyetik özellikleri.
Bu fizik deneyde bir pil, bakır tel ve demir bir çubuk (çivi) kullanarak bir mıknatıs nasıl yapılır, bunu inceliyoruz.
İletken çubuğa sarılı yalıtılmış bir bakır telden akım geçirildiğinde, iletken çubuk mıknatıs etkisi gösterir. Elektrik akımı kullanılarak mıknatıs özelliği kazandırılan bu sisteme elektromıknatıs denir.
Anahtarla kontrol edilebilen basit elektromıknatıs yapımı
Deney malzemeleri :
1 adet çivi
50 cm yalıtılmış bakır tel
1 adet pil
1 adet devre anahtarı
Deneyin yapılışı
I. Adım : Bakır teli yukarıdaki resimde gösterildiği şekilde çivi üzerine sarın.
Bobin: Bakır tel sarılı iletken çubuğa bobin denir. Bobin bir devre elemanıdır.
II. Adım : Çiviye doladığınız bakır telin bir ucunu pile bağlayın,
III. Adım : Eğer devre anahtarınız varsa, telin diğer ucunu da devre anahtarına bağlayın,
(Devre anahtarınız yoksa telin her iki ucunu doğrudan pilin farklı kutuplarına bağlamalısınız.)
IV. Adım : Pil ile devre anahtarını da iletken bir telle birbirine bağlayın.
Çiviye sardığımız telin her iki ucunu pilin kutuplarına bağladığımızda bobinin üzerinden akım geçecektir ve bobin çevresinde manyetik alan oluşacaktır. Böylece bobin mıknatıs özelliği gösterecektir ve ataş, toplu iğne veya demir tozu gibi metal cisimleri çekecektir.
Elektromıknatıs sürekli bir mıknatıs değildir. Bobin üzerinde akım kesildiğinde, bobinin mıknatıs etkisi kaybolacaktır. Bu deneyde devre anahtarı kullanarak mıknatısı kontrol edebiliriz.
Elektromıknatıs manyetik alan formülü
Bobinde oluşan manyetik alan şiddetini aşağıdaki formülle bulabiliriz.
K = ortam sabiti, i= akım şiddeti, N = telin sarım sayısı, L = sarımın uzunluğu olmak üzere;
Aşağıdaki formül, üzerinden akım geçen bir bobinin merkezinde oluşan manyetik alan şiddetini vermektedir.
Hem pratikte görebileceğimiz hem de formülden anlaşılacağı üzere,
1- bakır telin sarım sayısını artırmak,
2- akım şiddetini artırmak veya
3- sarım uzunluğunu kısaltmak
oluşan manyetik alanı, yani bobinin mıknatıs özelliğini artıracaktır.
Kullanım alanı
Hurda taşımacılığı : Ağır metal parçaları taşımada kullanılır.
