TYT fizik enerji çeşitleri ve dönüşümleri, yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynakları ders notları.
Mekanik enerji, kimyasal enerji, nükleer enerji, ısı enerjisi, ışık enerjisi olmak üzere çok çeşitli enerji türleri vardır. Bu enerji türleri günlük hayatta devamlı olarak değişmekte ve birbirine dönüşmektedir.
Enerji dönüşümüne örnekler
Günlük hayatta gerçekleşen enerji dönüşümlerine aşağıdaki örnekleri verebiliriz.
Elektrik enerjisinin hareket enerjine dönüşümü
Elektrik motoru kullanılan aletlerde elektrik enerjisi motor tarafından hareket enerjisine dönüştürülür.
Örnek: Vantilatör
Elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşümü
Direnç rezistans teli bulunan elektrikli aletlerde, rezistans elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştürür.
Örnek : Su ısıtıcısı, elektrikli soba ve ütü
Kimyasal enerjinin elektrik enerjisine dönüşümü
Pilin yapısında kurşun, lityum ve çinko gibi elementler bulunur. Pil bu elementler kullanılarak depo edilen kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür.
Örnek : Pil, batarya
Hareket enerjisinin elektrik enerjisine dönüşümü
Rüzgar türbini ile rüzgarın hareket enerjisi elektrik enerjine dönüştürür.
Örnek: Dinamo ve alternatör
Kimyasal enerjinin kinetik enerjiye dönüşümü
Araba motorları benzin yakıtını kullanarak arabanın hareketini sağlar.
Örnek: Araba motoru
Elektrik enerjisinin ışık enerjisine dönüşümü
Örnek: Ampul
Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüşümü
Örnek: Ok fırlatmak, bir cismin yere düşmesi ve bungee jumping
Bir enerji aynı anda birden gazla enerji türüne dönüşebilir. Örneğin bir lamba elektrik enerjisini ışık enerjine dönüştürürken ısı enerjisi de açığa çıkar.
Işık enerjisinin kimyasal enerjiye dönüşümü
Örnek: Fotosentez
Enerji kaynakları
Yenilenemez enerji kaynakları
Kullanıldıkça tükenen ve yeniden oluşumu çok uzun zaman alan kaynaklardır.
1- Fosil yakıtlar
Milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvan kalıntılarından meydana gelen yakıtlara fosil yakıt denir. Kömür, doğal gaz ve petrol fosil yakıt türleridir. Fosil yakıtların kullanımı hava, su ve toprak kirliliğine neden olur.
2- Nükleer enerji
Uranyum gibi radyoaktif maddelerin çekirdek tepkimeleri sonucu açığa çıkan enerjidir. Nükleer santrallerde elektrik üretimde kullanılmaktadır. Fosil yakıtlara göre daha çevrecidir.
Yenilenebilir enerji kaynakları
Tekrar kullanılabilen ve yeniden oluşumu kısa zamanda gerçekleşen kaynaklardır.
1- Güneş enerjisi
Güneşte meydana gelen çekirdek tepkimeleri sonucu olur. Hidrojen atomu helyuma dönüşürken enerji açığa çıkar. Açığa çıkan enerjinin bir bölümü dünyamıza ulaşır ve ısı ve ışık enerjisi olarak kullanırız. Sınırsız ve temiz bir enerji kaynağıdır.
2- Hidroelektrik enerjisi
Akarsuların önüne baraj kurularak, suyun birikmesi sağlanır. Biriken suyun potansiyel enerjisi kontrollü bir şekilde kinetik enerjiye dönüştürülür ve ardından türbin kullanılarak suyun hareketi elektrik enerjisine dönüştürülür.
3- Rüzgar enerjisi
Rüzgar türbinleri rüzgarın etkisiyle dönerken kinetik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürürler.
4- Jeotermal enerji
Yerkabuğunun derinliklerinde bulunan sıcak su, buhar ve gazlara jeotermal denir. Jeotermaller sağlık, konutlarda ısınma amaçlı ve elektrik üretiminde kullanılır.
5- Biyokütle enerjisi
Bitki ve hayvan atıklarının yakılması veya işlenmesi sonucu elde edilen enerjidir. Biyokütle bitkilerin fotosentez yaparak güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürerek depoladığı biyolojik kütledir.
6- Hidrojen enerjisi
Hidrojen ile enerji üretimi sonucu su buharı oluşur. Bu nedenle çevreyi kirletmeyen bir enerji kaynağıdır. Hidrojen yakıtlı araba projeleri bulunmakta.
7- Dalga enerjisi
Dalgaların hareketi sonucu sahip olduğu enerjidir. Bu enerjinin kaynağı özellikle rüzgardır. Dalga enerjisi elektrik enerjisi
Enerji dönüşümleri simülasyonu:
